Tourboten, zoals deze die op 8 januari 2021 in Amsterdam zijn aangemeerd, kunnen niet langer hun normale routes varen, omdat veel grachten door constructie zijn geblokkeerd of voor hen zijn afgesloten. (Ilvy Njiokiktjien/The New York Times)
Geschreven door Thomas Erdbrink
(Amsterdam Dispatch)
Het was een regenachtige avond in april toen Marlies Pinksterboer, een Amsterdamse sieradenontwerpster, werd opgeschrikt door een hard, rommelend geluid. “Het was alsof een deel van een gebouw instortte”, zei ze. “Het was te gek.”
Het was te donker om te zien wat er was gebeurd, maar toen ze 's ochtends de gordijnen opendeed, zag ze dat de straat aan de andere kant van de gracht was afgezet. Er was een groot zinkgat verschenen en een antieke lantaarnpaal ernaast was naar beneden gevallen. Een winkelwagentje, verslonden door de gapende put, glinsterde in het gat.
https://images.indianexpress.com/2020/08/1×1.png
Als het overdag was gebeurd, zei ze, “had er makkelijk iemand in kunnen vallen.”
Toen begon Pinksterboer zich zorgen te maken over het 17e-eeuwse grachtenpand waar ze in woonde. “Zal die dag instorten ', vroeg ze zich half serieus af, terwijl ze op een van de oude bakstenen muren stond langs de grachten in haar wijk Groenburgwal, een van de oudste wijken van Amsterdam.
Bouwvakkers herbouwen de afbrokkelende grachtenmuur in de Grimburgwal in Amsterdam op 8 januari 2021. (Ilvy Njiokiktjien /The New York Times)
Het gevaar is zeker niet overdreven. Amsterdam, met zijn schilderachtige grachten omzoomd met pittoreske 17e- en 18e-eeuwse gebouwen, een belangrijke Europese toeristische bestemming, brokkelt langzaam af.
Er verschijnen zinkgaten in de kleine straatjes en bijna de helft van de 1.700 bruggen is gammel en moet worden gerepareerd, waardoor trams vaak in een slakkengang moeten oversteken. Terwijl een enorm project om de kanaalmuren te stutten van start gaat, begint de stad eruit te zien als één gigantische bouwplaats.
Het fundamentele probleem is de staat van de muren: ongeveer 200 mijl ervan zijn zo vervallen dat ze in de grachten dreigen te bezwijken en mogelijk gebouwen en mensen met zich mee kunnen nemen.
Vorig jaar stortte een grachtenmuur bij de Universiteit van Amsterdam zonder waarschuwing in, waardoor rioolbuizen bungelden en gedesoriënteerde vissen uit het water sprongen. Gelukkig liep er op dat moment niemand voorbij, maar een van de toeristenboten die constant door de grachten varen was net gepasseerd.
Net als een groot deel van Nederland ligt Amsterdam onder zeeniveau. Gebouwd op een moeras en sterk uitgebreid in de 17e eeuw, ligt de stad bovenop miljoenen houten palen die als fundering dienen. Op 13.659 daarvan rust bijvoorbeeld het Koninklijk Paleis op de Dam. Vrijwel alles in het centrum van Amsterdam wordt ondersteund door deze palen.
Stalen palen, 8 januari 2021, worden een normaal verschijnsel in Amsterdam, waar minstens 200 mijl aan kanaalmuren moet worden herbouwd worden. (Ilvy Njiokiktjien/The New York Times)
Misschien verrassend, de palen zijn nog steeds in relatief goede staat, maar ze zijn ontworpen voor een andere leeftijd.
“Destijds werden deze gebouwd om het gewicht van paarden en koetsen te dragen, niet van 40 ton cement vrachtwagens en ander zwaar materieel”, zegt Egbert de Vries, de wethouder van wat een enorm verbouwingsproject belooft te worden. Terwijl het moderne leven de stad veranderde, werden veel huizen versterkt met cement en beton, maar de onderbouwing van straten en kanaalmuren werd genegeerd.
Veel van de houten palen zijn onder de druk verschoven, gebarsten of ingestort, waardoor de bruggen en kanaalzijwanden doorzakken en barsten. Water sijpelt dan naar binnen, maakt mortel schoon, holt de infrastructuur verder uit en creëert zinkgaten.
Voeg daarbij al het verkeer dat vrolijk door de 17e-eeuwse grachtengordel vaart waar Rembrandt eeuwen eerder naar zijn atelier zou lopen en Spinoza debatteerde over religie. SUV's parkeren direct aan de randen van de grachten, terwijl vuilniswagens de boten hebben verdreven die vroeger het afval ophaalden. Vóór de pandemie scheerde een vloot toeristenboten door de grachten en maakten scherpe bochten die voor propellerturbulentie zorgden, waardoor de funderingen verder werden weggevreten.
Er moest iets gebeuren, en snel. “Als we zo waren doorgegaan, waren we regelrecht op een catastrofe afstevend”, aldus De Vries.
De reconstructie duurt zeker 20 jaar en kost 2 miljard euro, zo'n 2,5 miljard dollar en misschien nog wel meer, zo hebben experts berekend. “Dit zijn grote aantallen, en het werk moet plaatsvinden in een zeer druk, dichtbevolkt gebied”, zei De Vries. “Hier wonen en werken mensen en we hebben meestal veel toeristen.”
In het centrum van de stad, in de Grachtengordel, worden momenteel 15 bruggen gerepareerd. Sommige zijn gesloten, zoals de Bullebak, een iconische brug en een cruciaal onderdeel van de infrastructuur van de stad.
Ingenieurs proberen het instorten van de kanaalmuren waarmee de brug is verbonden te voorkomen en tegelijkertijd een web van elektriciteits- en internetkabels, telefoonlijnen en andere diensten die de brug gebruiken te ontwarren.
“Het is een zeer complexe ingreep”, zegt Dave Kaandorp, een aannemer die aan de renovatie werkt. Hij zag wel een keerzijde, want de grachten werden ineens gebruikt waarvoor ze bedoeld waren. “We brengen nu veel van de bouwmaterialen over het water.”
Toch zien velen vooral de keerzijde van al het werk. Langs een aantal van de mooiste grachten van de stad zijn historische bomen gekapt om de druk op de kanaalmuren te verminderen. Stalen damwanden ondersteunen muren waarvan wordt aangenomen dat ze dreigen in te storten. Duikers en technici met op afstand bediende onderwatercamera's zoeken naar de ergste scheuren.
“Je had gehoopt dat de gemeente dit eerder had aangepakt”, zegt Kadir van Lohuizen, een bekende Nederlandse fotograaf die zich bezighoudt met klimaatverandering. Hij woont op een van de 2500 woonboten in Amsterdam. “In plaats daarvan gaven ze al hun geld uit aan de nieuwe metrolijn.” Die lijn, de Noord-Zuidlijn, ongeveer 11 mijl lang, kostte meer dan 3 miljard euro en duurde 15 jaar om te bouwen.
Van Lohuizen en de 24 andere booteigenaren langs de Waalseilandsgracht hebben onlangs te horen gekregen dat ze zullen tijdelijk moeten verhuizen van plekken waar ze decennia lang hebben gelegen, zodat reparaties aan de kanaalmuren kunnen worden uitgevoerd.
“Sommige woonboten komen tijdelijk midden in het kanaal te liggen. Voor anderen bestaat de kans dat hun boten niet meer passen nadat ondersteuningssystemen voor de wanden zijn geplaatst”, zei hij. “Het is een gigantische puinhoop. Op dit moment wordt er met 2 kilometer per jaar gebouwd en moet er 200 kilometer gerepareerd worden. Dit kan wel een eeuw duren.”
De wethouder, De Vries, erkende dat Amsterdam er de komende jaren anders uit zou zien dan zijn gebruikelijke ansichtkaart-zelf. Toch drong hij erop aan dat toeristen niet moeten worden ontmoedigd om te bezoeken. “We nodigen iedereen uit om te komen kijken wat we aan het doen zijn”, zei hij. “We willen dat bezoekers beseffen dat zo'n prachtige stad onderhoud nodig heeft.”
Pinksterboer, de sieradenontwerper, stond naast de afgesloten brug bij het zinkgat. Kleine rode platen zijn verbonden met de voet van de brug en met de kanaalmuren. “Die gebruiken ze om met lasers te meten of de verzakking toeneemt”, zei ze. “Het is een waarschuwingssysteem.”
Topnieuws op dit moment
Klik hier voor meer
Ze barstte los en zong een populair Nederlands kinderliedje: “Amsterdam, grote stad/It is gebouwd op palen/Als de stad zou instorten/Wie zou dat betalen?”
“Ik denk van wel,” zei Pinksterboer.
- De website van Indian Express is GROEN beoordeeld vanwege zijn geloofwaardigheid en betrouwbaarheid door Newsguard, een wereldwijde service die nieuwsbronnen beoordeelt op hun journalistieke normen.
