Zdjęcia Leah Millis / REUTERS
Zmiękczając pieniężno-kredytowej polityki FED сдвинула początek kryzysu, a tym samym niemal zapewniła porażkę Trumpa na takich wyborach prezydenckich
Cykle ekonomiczne są dobrze znane z XIX wieku. Dyskusje o ich naturze nie ustają do tej pory, co jednak nie przeszkadza praktycznego stosowania wiedzy o nich przy podejmowaniu wielu decyzji inwestycyjnych. Najbardziej zauważalny wpływ na biznes i obywateli mają średnioterminowe ekonomiczne cykle — cykle Жюгляра, które mają okres 7-12 lat.
Z 1940 roku, od czasów “кейнсианской rewolucji”, władze monetarne rozwiniętych krajów starają się korzystać z pieniężno-kredytowej polityki (DCT) w celu złagodzenia kryzysu gospodarczego w spadkowej fazie (fazie recesji lub depresji) cyklu koniunkturalnego. Klasyczne podejście oznacza, że w okresie szybkiego wzrostu gospodarczego, gdy występuje zagrożenie przegrzania gospodarki, DCT nasila się (rosną stawki i norma rezerwacji), a przy groźbie recesji — wręcz przeciwnie, staje się miękki. I politycy, i podmioty gospodarcze, jesteśmy do tego przyzwyczajeni i niejawnie oczekują od banków centralnych takiego właśnie zachowania.
Cykle ekonomiczne na świecie:
Oczekiwania te czasami grają z центробанками okrutny żart: przywódcy kraju zwracają się do BANKU z prośbą o “pomoc gospodarce” i obniżyć stawki, czy też uratować firmę, która “too big to fail”. Z precedensów ostatnich lat jasno wykazali się prezydenci Turcji i USA. Obaj stanowczo domagali się od banków centralnych obniżyć stopę procentową dla stymulacji gospodarki. Przy tym z punktu widzenia skali gospodarki ryzyko od presji na FED, oczywiście, nie ma porównania wyższy, niż w przypadku BANKU centralnego Turcji.
Jednak każda zmiana DCT wymaga dużej ostrożności: poprawiając jedne wskaźniki ekonomiczne (zmniejszenie zakładu i zwiększenie podaży pieniądza), bardzo łatwo pogorszyć inne (rozpędzić inflację i spadek kursu waluty krajowej). Wybór momentu do łagodzenia polityki pieniężnej, jak i formy łagodzenia, bardzo skomplikowane. Kierować się tylko сиюминутными rozważań w tej sprawie — bardzo nierozsądne. Dlatego ustawodawstwo większości krajów gwarantuje wysoki stopień niezależności BANKU centralnego. Inaczej władza wykonawcza nieuchronnie злоупотребила by łagodzeniem DCT, że również nieuchronnie doprowadzi do hiperinflacji.
Właściwie wszystkie istotne inflacji w ciągu ostatnich stu lat i były spowodowane nadmiernym łagodzeniem polityki pieniężnej — aż do drukowania pustych pieniędzy (tzw. эмиссионное finansowanie). Aby tego uniknąć i CBA, i jego szef posiadają dość dużą niezależnością. W USA istnieją przypadki, kiedy kadencja szefa FED okazuje się znacznie więcej prezydenckiego. To mówi o tym, że z punktu widzenia ustawodawcy, stabilność DCT ważniejsze stabilności kursu politycznego kraju.
Ale oprócz inflacyjnych ryzyka (inflacja w USA wzrosła, i ignorować ich już nie można) jest jeszcze jeden, specyficzny dla władzy wykonawczej ryzyko. Jest to szczególnie istotne dla prezydenckich (i parlamentarno-prezydenckich) republik. I przede wszystkim — dla USA. Ryzyko to jest związane z fazami wybranego cyklu.
Gospodarka przeciwko polityce
W USA w polityce dominują dwie duże partie, a na wynik wyborów silnie wpływa na sytuację w gospodarce. Tak, jeżeli w okresie kampanii wyborczej gospodarka rośnie, obecny prezydent, jak zwykle zachowuje swój post. I przeciwnie — kampania wyborcza w warunkach recesji prowadzi do zmiany prezydenta (wraz z nim normalnie się zmienia i partia większości w Kongresie).
Wywołać sztucznie gospodarczy wzrost lub spadek trudne, a w dużych i złożonych gospodarkach — prawie niemożliwe w praktyce. A i tak wątpię, czy takie działania są dopuszczalne politycznie, przynajmniej w krajach rozwiniętych politycznych. Nie oznacza to jednak, że zmiany DCT nie wpływają na электоральный proces. Czasami mają wpływ, i wygląda na to, że teraz nadchodzi taki moment.
Na ostatnim posiedzeniu FED z oczekiwaniami pozostawił zakład bez zmian, ale bardzo zaskoczył rynek swoimi komentarzami — one okazały się zbyt “голубиными” — regulator obiecał gwałtownie zwolnić zaostrzenie DCT. Dolar natychmiast spadł (do twardych walut, nie do rubla!), rynek akcji — wzrosła. Przez rynki przetoczyła się fala optymizmu.
Teoretycznie Trump, który powoływał szefa FED Jerome ‘ a Powella przerwać wzrost stawek, mógł być zadowolony z takim wynikiem. Jednak właśnie tym rozwiązaniem (jeśli nie będzie ono uregulowane do końca 2019 roku, co jest bardzo prawdopodobne), FED postawił krzyż na ewentualnym переизбрании Trumpa w 2020 roku. I wynika to przede wszystkim z przesunięciem fazy cyklu koniunkturalnego.
Gdyby FED ужесточал DCT tym tempem, w jaki on to robił wcześniej, to bardzo prawdopodobne, że już do końca 2019 roku zdarzał się kolejny cykliczny kryzys. A bliżej do aktywnej fazie wyścigu zaczął by się wzrost gospodarczy. Jeśli nie jest aktywny, to przynajmniej zdrowienia po recesji, spowodowanej kryzysem. To by zwycięstwo Trumpa praktycznie sysadmin: “zwycięzca” kryzysu na pewno by wygrał wybory.
Ale nieoczekiwane niepowodzenie FED od dalszego zaostrzenia DCT odsunął przyszły kryzys na rok — dwa. I bardzo prawdopodobne, że jego aktywna faza teraz wypadnie na okres kampanii wyborczej 2020 roku. A to praktycznie gwarantuje Трампу porażka, bo wszystkie problemy kryzysu będą kojarzyć się z aktualnym prezydentem.
Dla rosjan i rosyjskiego rynku, co oznacza, że najprawdopodobniej w 2020 roku będzie musiał zmierzyć się z o wiele bardziej surowo skonfigurowanym (w porównaniu z Трампом) amerykańskim prezydentem. I sankcje będą prawdopodobnie znacznie wzmocnione.