Dutch

Time Shelter, een verhaal over een magische kliniek voor Alzheimerpatiënten, wint de International Booker Prize 2023

May 25, 2023

Time Shelter van Georgi Gospodinov, vertaald door Angela Rodel, is de eerste Bulgaarse roman geworden die de International Booker Prize 2023 heeft gewonnen en vertelt het verhaal van een 'kliniek voor het verleden' die een onorthodoxe behandeling van Alzheimerpatiënten door hen iconografie uit verschillende decennia op de verschillende verdiepingen te laten bezoeken.

Over het werk zei juryvoorzitter en Frans-Marokkaanse schrijfster Leïla Slimani in een statement: “[Deze roman is] vol ironie en melancholie. Het is een diepgaand werk dat een zeer hedendaagse vraag behandelt: wat gebeurt er met ons als onze herinneringen verdwijnen?”

Ze voegde eraan toe: “In scènes die zowel burlesk als hartverscheurend zijn, bevraagt Gospodinov de manier waarop ons geheugen het cement is van onze identiteit en ons intieme verhaal. Maar het is ook een geweldige roman over Europa, een continent dat een toekomst nodig heeft, waar het verleden opnieuw wordt uitgevonden en nostalgie vergif is. Het biedt ons een perspectief op het lot van landen als Bulgarije, die zich in het hart van het ideologische conflict tussen het Westen en de communistische wereld bevinden.”

Time Shelter van Georgi Gospodinov, vertaald door Angela Rodel. (Bron: The Booker Prize)

De jury bestaat verder uit Uilleam Blacker, een vooraanstaande Oekraïense vertaler; Tan Twan Eng, een door Booker genomineerde Maleisische schrijver; Parul Sehgal, literair criticus bij The New Yorker; en Frederick Studemann, literair redacteur bij The Financial Times.

Gospodinov, die ook een productief dichter en scenarioschrijver is, zei in de persverklaring: “Mijn drang om dit boek te schrijven kwam voort uit het gevoel dat er iets mis was gegaan in het uurwerk van de tijd. Je zou de geur van angst kunnen opvangen die in de lucht hangt, je zou hem met je vinger kunnen aanraken. Na 2016 leken we in een andere wereld en een andere tijd te leven. Het uiteenvallen van de wereld met de opmars van het populisme en het spelen van de kaart van het 'grote verleden' in de VS en in Europa provoceerde me.”

“Brexit was de andere trigger”, voegde hij eraan toe. “Ik kom uit een systeem dat onder het communisme een ‘mooie toekomst’ verkocht. Nu is de inzet verschoven en verkopen populisten een ‘mooi verleden’. Ik weet via mijn eigen huid dat beide cheques stuiteren, ze worden door niets ondersteund. En daarom wilde ik dit verhaal vertellen over de ‘referendums over het verleden’.”

Rodel zei: “Elke vertaling is een duet waarvan de ware schoonheid niet mogelijk zou zijn zonder dat beide stemmen of beide melodieën samenkomen. Het winnen van de prijs zou ook de Bulgaarse literatuur in de schijnwerpers zetten, die lang heeft gevoeld alsof ze is verbannen naar de 'tweede viool' op het podium van de wereldliteratuur.”

Advertentie

“Er lijkt helaas een chauvinistisch geloof te bestaan in de Engelssprekende wereld dat vertalingen 'tweede viool' zijn, op de een of andere manier minder dan of minder wenselijk dan originele werken in het Engels, verbannen naar de sectie 'vertaalde fictie' of 'buitenlandse films'… de International Booker daagt deze kortzichtige Anglocentrische aanname uit en toont aan dat we een morele verantwoordelijkheid hebben om stemmen te horen van buiten onze eigen comfortzone”, voegde ze eraan toe.