Geschreven door Shivangini Tandon en Richa Kaul Padte
Elke dag loop ik met mijn honden een heuvel op, door een cashewboomgaard uitgehouwen in een jungle, in het dorp Siolim , Goa. Hier leerde ik de afgelopen maanden een paar grote neushoornvogels kennen. Ik keek toe terwijl ze over het bladerdak vlogen, hun uitgestrekte zwarte vleugels wit omrand, hun felgele snavels leken als bakens in de schemering. Soms hoorde ik gewoon hun diepe kreten in de verte, of het onmiskenbare luid suizen van hun vleugelslagen.
Aanbevolen voor jou
Ik noemde ze – de man was Ringo, naar de Beatles-zanger: cool en afstandelijk, maar toch maf en vriendelijk. Zijn vrouwelijke partner was op zijn beurt Star. Ik zag ze langs takken huppelen, op zoek naar rijpe bessen of de tijd nemen om op kokosbladeren uit te rusten. Deze ontmoetingen met oude wezens, die doen denken aan dinosaurussen, vonden plaats aan de overkant van de weg van mijn huis en voelden onwerkelijk aan. Ik keek uit naar hun aanwezigheid elke avond.
Lees ook |Wat maakt grijze neushoornvogels zo betoverend
Op een dag verdween Star. Ringo vloog van boom tot boom. In mijn ogen leek hij de skyline af te speuren op zoek naar haar. Ik voelde een koude angst. Hoeveel plaatsen waren er voor Star to be? Siolim heeft een handvol dichtbeboste zakken met oude bomen, te midden van een groeiend bos van beton: hotels, villa's, winkels.
Maar de volgende dag overwoog ik iets hoopvollers: misschien had Ster jonge jongen om voor te zorgen. Ik leerde over neushoornvogels’ nestgewoonten. Ze zijn monogaam en maken hun huizen in de holtes van grote bomen. Hun nesten zijn afgesloten met modder en uitwerpselen, waardoor er slechts een spleet overblijft waar voedsel doorheen kan. Vrouwelijke neushoornvogels leven vier maanden in deze nesten en komen nooit tevoorschijn. Het is de taak van de mannetjes om voedsel te vinden. Een goed systeem. Maar in al mijn opwinding en hoop had ik één ding niet kunnen verklaren: het broedseizoen was allang voorbij.
En toen verdween ook Ringo.
***
< p>Het was Savio Fonseca, een vogelgids, natuuronderzoeker en co-auteur van Birds of Goa (2016), die me voor het eerst waarschuwde voor de aanwezigheid van Ringo en Star. “Heb je ooit de grote neushoornvogels gezien?” vroeg hij, terwijl we over een weg in Siolim liepen waarvan bekend was dat ze werden gezien. Ik vertelde hem dat ik dacht dat ik het had. Hij geloofde me niet. “Als dat zo was”, zei hij, “zou je ze niet zijn vergeten.”
Hij had gelijk. En nu kon ik niet stoppen met zoeken.
Ik sprak met een hondenuitlater met wie ik eerder vreugde had gedeeld over 'de grote vogels'. Had hij ze gezien? Nee, niet voor een paar weken. De enige wazige foto die ik van Ringo had, plaatste ik op de Birds of Goa Facebook-groep. Ik sprak zelfs met een GIS-specialist over het in kaart brengen van de resterende wilde gebieden in Siolim.
Advertentie
Maar wat ik ook deed, met wie ik sprak of hoe goed ik ook zocht, er was geen manier om ze te vinden. Waar ze ook waren – en ik hoopte dat ze ergens waren – Ringo en Star deden hun eigen ding.
***
Hornvogels zijn boeren in het bos. Hun snavels zijn gebouwd om fruit en bessen te plukken, en alleen al in India is bekend dat ze meer dan 60 soorten fruit en vijgen eten. Wilde jamun, bittere nootmuskaat, neem, Nilgiri iep, banyan en karal vijgen behoren tot de vele soorten die deel uitmaken van het dieet van een neushoornvogel, en die op hun beurt afhankelijk zijn van neushoornvogels om hun zaden te planten.
Aparajita Datta, wetenschapper bij de Nature Conservation Foundation die zich bezighoudt met het behoud van neushoornvogels, zegt dat een van de redenen waarom neushoornvogels succesvolle boeren zijn, is dat ze de zaden niet beschadigen. “Het vruchtvlees wordt gegeten en de zaden worden intact uit hun mond uitgebraakt.” Datta en haar team hebben studies uitgevoerd waarin de kiemkracht van zaden die door neushoornvogels worden uitgebraakt, wordt vergeleken met zaden die uit bomen zijn gevallen, en voor veel soorten is de kans dat een zaadje ontkiemt veel groter als het deel uitmaakt van het dieet van een neushoornvogel.
>Advertentie
Hornvogels dragen zaden wijd en zijd. Datta zegt: “Ze besteden niet te veel tijd aan vruchtdragende bomen – ze verplaatsen en braken ze ergens verder weg uit. “Hoe verder een zaadje van zijn ouderplant komt, hoe minder concurrentie het heeft om hulpbronnen en hoe groter de kans dat het uitgroeit tot een volle, bloeiende boom. Door zaden naar nieuwe plaatsen te brengen, helpen neushoornvogels bossen te herstellen van schade door ziekte-uitbraken, bosbranden en ontbossing.
Ook zij worden enorm bedreigd. In 2018 werden grote neushoornvogels internationaal vermeld als een kwetsbare soort, die met uitsterven wordt bedreigd. “Over de hele wereld nemen ze af”, zegt Datta, “Het komt door bosverlies, plantages, de uitbreiding van menselijke nederzettingen, jacht en illegale houtkap. Er zijn zoveel redenen.” En deze achteruitgang heeft verstrekkende gevolgen.
De aanwezigheid van neushoornvogelsgeeft het welzijn van het bos aan. Een daling van het aantal neushoornvogels betekent een daling van het aantal en de variëteiten van zaden die worden verspreid. Deze afname in de loop van de tijd vermindert fruit- en vijgenbomen, die honderden andere zoogdieren, insecten en vogels voeden en huizen bieden. Bossen voeden ook mensen: kooldioxide-opname, de stroming van water en weerpatronen zijn allemaal het werk van bossen.
Zonder neushoornvogels en bossen begint een onderling verbonden systeem dat het leven mogelijk maakt en ondersteunt uit elkaar te vallen.< /p>
***
Wat betekende het dan voor Ringo en Star om hier te zijn – in een klein stukje bos tussen beton – en dan te verdwijnen? Mijn paniek voelde maar al te gerechtvaardigd.
Grote neushoornvogels zijn de grootste van vier soorten neushoornvogels die in de West-Ghats voorkomen. Een van de acht beste hotspots op het gebied van biodiversiteit ter wereld, de Western Ghatsondersteunen zo'n krioelende verscheidenheid aan leven dat er nog steeds nieuwe soorten worden ontdekt. Goa, algemeen bekend om zijn feesten en stranden, heeft grote gebieden in de Ghats. Siolim bevindt zich op zijn beurt in de uitlopers: een eens aaneengesloten ecosysteem met de weelderige bergen zelf.
Advertentie 
Een paar grote neushoornvogels in Goa (Photo credit: Savio Fonseca)
Het is moeilijk voor te stellen.
Goa ondergaat een reeks slecht geplande, top-down veranderingen. Grootschalige herontwikkelingsprojecten voor snelwegen hebben de lokale bevolking, huizen en dieren in het wild beschadigd. De tweede internationale luchthaven van Goa is gebouwd op een ecologisch kwetsbaar plateau, waarvoor meer dan 54.000 bomen zijn gekapt. En Siolim, met het populairste restaurant van India aan de rivier, is de droom van een Instagrammer geworden: villa's met meerdere verdiepingen, privézwembaden, tuinen vol niet-inheemse siersoorten.
Advertentie
Maar nog niet zo heel lang geleden zag Siolim er niet zo uit. Zoals een groot deel van Goa, had Siolim een dichte boombedekking met bloeiende dieren in het wild. Een jonge kunstenaar die hier opgroeide, vertelde me dat hij als kind regelmatig otters, hagedissen en vossen in de omgeving zag.
Vandaag de dag, dankzij snelle verstedelijking en vastgoedprojecten, is dat alles wat er nog over is van die rijke habitat zijn bosfragmenten, zoals die waar ik Ringo en Star zou zien. Onderzoekers in de West-Ghats hebben ontdekt dat neushoornvogels soms in deze kleine stukjes kunnen leven. Maar wat betekent het eigenlijk om in een bosfragment te wonen?
Advertentie
Shashank Srinivasan, directeur van de in Goa gevestigde Technology For Wildlife Foundation, weegt mee. “Een bos is geen monoliet (van bomen). Het is een dynamische interactie van soorten.” Wanneer er een aantal bosfragmenten zijn in een gebied, zoals Noord-Goa, betekent dit dat de “volledige diversiteit (van het ecosysteem) is verbroken.” Srinivasan heeft een bruikbare analogie: “Stel je (jouw) huis voor. Plots besluit iemand dat de keuken gescheiden is van je slaapkamer die gescheiden is van je badkamer. Als je nu de keuken wilt gebruiken, loopt er een transmissielijn doorheen. Dat is in een notendop fragmentatie.”
Lees ook |Hoe aviaire therapie kan helpen de kommer en kwel te verslaan
In Goa worden deze bosfragmenten steeds kleiner. Datta zegt: “Dit is de manier waarop mensen beetje bij beetje de ruimtes van wilde dieren binnendringen.” Sommige van deze vogels zijn standvastig, omdat ze (deze plekken) al generaties lang gebruiken. Dus ook al is er overlast, ook al is het veranderd, ze zullen nog steeds proberen terug te komen en hier te slapen. Dus als een plek wegvalt, als deze vier of vijf vogels hier niet meer komen… er zal een minder mooi ding zijn. En zo ontstaat er een groter, verraderlijk verlies.”
Terwijl ik de lucht afspeur, voel ik het volle gewicht van dit verlies. Van de manieren waarop zowel menselijke als niet-menselijke lokale bewoners uit hun huizen worden verdreven (de eerste wordt verdreven door onbetaalbaar onroerend goed). Deze infrastructurele ontwikkeling is niet voor een “groter goed”: niet voor toegang tot elektriciteit, of water, of openbaar vervoer. Rondom mijn huis liggen omheinde villacomplexen, boetiekjes, dezelfde restaurants die in de grote steden te vinden zijn – precies de steden waar mensen hierheen komen om te ontsnappen.
Is dit de enige manier om van Goa te genieten?
***
Omkar Dharwadkar denkt van niet. De oprichter van Mrugaya Expeditions, een bedrijf voor natuurtoerisme in Goa, Dharwadkar, gelooft dat toerisme, als het goed wordt gedaan, een manier kan zijn om de biodiversiteit te behouden. De eerste stap is dat toeristen “kiezen voor bedrijven of mensen die waarde hechten aan de werkelijke omgeving.” Dit houdt in dat ervoor moet worden gezorgd dat de lokale bevolking de belangrijkste begunstigden zijn van ecotoerisme, wat vervolgens de investeringen op dorpsniveau in natuurbehoud versterkt. Duurzaam toerisme houdt ook in dat toeristen eraan worden herinnerd dat ze gasten zijn en zich dienovereenkomstig moeten gedragen.
Hij vervolgt: “Welke activiteit we ook doen (en bij Mrugaya kan dit variëren van vogels kijken tot nachtsafari's), we zorgen ervoor dat het de dieren in het wild zo min mogelijk stoort.” Dit houdt deels een verbreding in van wat 'telt' als dieren in het wild. Tijgers zijn allemaal goed en wel, maar “hoe”, vraagt Dharwadkar, “zul je iemand overtuigen om een libel te behouden?”
Dit is een kritische vraag. Ik reis vaak om te genieten van de tijd 'in de natuur' – jungle-safari's, walvissen spotten, zwemmen in zoet water – maar Ringo en Star veranderden de manier waarop ik begreep wat in de natuur zijn betekende. Ze vulden mijn buurt en mijn dagen met wildheid: niet een “elders” waar ik naartoe moest reizen, maar precies hier, waar ik woonde.
En door hun verdwijning verdween de wildheid niet. De bruine vogels, motten, hagedissen, bijen, mieren en schimmels leefden allemaal samen met mij. Deze kleine wezens die hetzelfde recht hebben om Siolim te bewonen – de heuvels, bomen, mangroven, rivieren en achtertuinen – als ik. Mensen hebben een plaats in het onderling verbonden web van het leven, geen troon op de top van een voedselketen.
Er zijn duizenden mensen die het belang begrijpen van de ecosystemen waaruit Goa bestaat, en die vertrouwen op hen voor hun leven en levensonderhoud. Mijn rendez-vous met de neushoornvogels bracht me ertoe me aan te sluiten bij burgers die vochten om deze gebieden te beschermen. Het afgelopen jaar hebben mensen hard gewerkt om te voorkomen dat hotels muren rond stranden bouwen, een elitecampus die inheems land overneemt en slecht geplande infrastructuurprojecten die de beschermde bossen van Mollem National Park niet doorbreken.
< p>Niet alles waar we voor vechten is zo “opwindend” als neushoornvogels. Maar het werk van het bewustzijn van natuurbehoud is volgens Dharwadkar “om de kleinste soort met de grootste te verbinden. Meestal is het een charismatische soort die je helpt je punt duidelijk te maken. Het is verspreid over een groter gebied, dus je behoudt al het andere dat eraan gekoppeld is.”
Geleid door de uitgestrekte vliegroutes van de neushoornvogels, kunnen we zien dat alle wezens, van de wesp tot de banyan tot de met mos bedekte steen, een brullende wildernis in zich dragen. Deze wildheid kan met hetzelfde ontzag en dezelfde erkenning worden ontvangen als de grote neushoornvogels. De wildheid van mieren of bladeren is niet altijd fotovriendelijk, maar het is niet minder of belangrijker dan de tijgers en ijsberen die aan ons hart trekken.
Maar wacht, er is meer.
Op een dag, zich niet bewust van al mijn inspanningen en zorgen, keerden Ringo en Star terug. Tijdens mijn avondwandeling door de boomgaard zag ik ze in een hoge vissenstaartpalm. Ik stond aan de grond genageld met mijn honden, doordrenkt van opluchting, ongeloof en tranen. Ondertussen gaf Ringo Star een bes. Het voelde alsof die liefdevolle, zachte daad voor mijn troost was. Maar dat was het natuurlijk niet. Niets wat ze ooit deden was.
Lees ook
< /figure>Waarom slaat de mangoest altijd de slang?
Wat een nieuwe film ons vertelt over omgaan met de dood
Sunday Long Reads: Twee grote neushoornvogels en de wilde kant van Goa, Japanse Nobe…
De artbeats van een stad: hoe de visionaire Jamshed J Bhabha NCPA vormde in Mumbai
Richa Kaul Padte is een auteur en redacteur. Shivangini Tandon is een natuurbeschermingsschrijver die Ringo en Star ontmoette. Beiden wonen in Goa
© The Indian Express (P) Ltd