Wyciągnięte z gorzkiego doświadczenia firmy rosyjskie wolą mieć więcej zapasów, mniej długów i elastyczne relacje z pracownikami. Pozwoliło to przejść kryzysowy rok 2020 z mniejszymi stratami niż w wielu krajach rozwiniętych, ale w przyszłości grozi to słabym wzrostem gospodarczym – twierdzą naukowcy z Wyższej Szkoły Ekonomicznej Jurija Simaczowa i Andrzeja Jakowlewa. Generalnie kryzys pokazał, że państwu trudno nadążyć za szybkimi zmianami zachodzącymi w sektorze usług. Łatwiej jest mu radzić sobie z dużymi firmami w tradycyjnych branżach niż z nowymi usługami 0 akcji
W 2020 roku pandemia spowodowała najgłębszą recesję w gospodarce światowej od czasu Wielkiego Kryzysu w latach 1929-33. Nowy kryzys gospodarczy znacznie różnił się od poprzednich. Kwarantanna narzucona przez rząd sztucznie ograniczyła podaż w gospodarce, głównie w sektorach obsługujących konsumentów końcowych. Głównymi ofiarami był sektor usług i dominujące tam małe firmy. Jednocześnie problemy wielu firm nie były związane z ich konkurencyjnością.
Ponad połowa dyrektorów generalnych w Rosji spodziewa się nowej blokady
Nagroda dla ocalałych
W ramach wspólnego projektu HSE i Rosyjskiego Związku Przemysłowców i Przedsiębiorców, realizowanego jesienią 2020 roku – wiosną 2021 roku, staraliśmy się ocenić konsekwencje kryzysu wywołanego pandemią dla rosyjskiej gospodarki. W naszej analizie oparliśmy się na krajowych i międzynarodowych statystykach oraz badaniach branżowych i przeprowadziliśmy ponad 40 wywiadów z liderami biznesu i stowarzyszeniami biznesowymi z sześciu dużych branż: handlu detalicznego, IT, turystyki, farmaceutycznej, chemicznej i motoryzacyjnej.
Analiza zebranych danych doprowadziła do następujących wniosków:
-
Wbrew ponurym prognozom z wiosny 2020 roku, spadek całej rosyjskiej gospodarki był mniejszy niż w krajach UE: spadek PKB Rosji w ubiegłym roku wyniósł 3,1% wobec 4,9% w Niemczech i 8,1% we Francji. Wynik ten częściowo wyjaśnia strukturę rosyjskiej gospodarki – niewielki udział sektora usług i małych firm.
Pewną rolę odegrała również względna łagodność środków ograniczających zastosowanych przez rząd. Jednocześnie nasze wywiady pokazały, że jedną z przyczyn „miękkiego lądowania” była większa odporność firm rosyjskich związana z ich gotowością do stawienia czoła różnego rodzaju stresującym sytuacjom. Dziś na rynku rosyjskim są przedsiębiorstwa, którym udało się pomyślnie przejść przez ostre kryzysy lat 2008-2009 i 2014-2015. Ubezpieczając się od niespodzianek, woleli mieć więcej zapasów, mniej długów i tworzyć elastyczne schematy interakcji z pracownikami. Przed kryzysem strategia ta obniżyła efektywność rosyjskich firm w porównaniu z zagranicznymi konkurentami i ograniczyła tempo ich wzrostu, ale w 2020 roku ułatwiła dostosowanie się do szoku związanego z COVID-19 i ograniczenie strat biznesowych.
-
Pomimo ograniczonej kwoty wsparcia rządowego i opóźnień w prawie wszystkich sektorach, respondenci zauważyli rozszerzenie komunikacji między rządem a biznesem w 2020 roku.
Inicjatorami tego procesu były z reguły wyspecjalizowane wydziały zainteresowane szybkim uzyskaniem informacji od przedsiębiorców. W efekcie udało nam się rozwiązać część problemów, z jakimi borykają się firmy, przede wszystkim w zakresie regulacji administracyjnej. Przykładowo w branży farmaceutycznej wprowadzono sprzedaż na odległość leków bez recepty, procedurę przyspieszonej rejestracji i badania jakości leków, dopuszczono także rejestrację leków na podstawie badań przedklinicznych. Jednak, jak zauważono w wywiadach, większość problemów, z którymi borykają się firmy, pojawiła się przed kryzysem i nie została rozwiązana przez wiele lat.
-
Polityka antykryzysowa rządu miała różny wpływ na różne branże i różne rodzaje przedsiębiorstw.
W szczególności można wyróżnić branże, w których dominuje koordynacja pionowa (górnictwo, budowa maszyn, chemia, metalurgia) oraz branże z przeważającą koordynacją poziomą (handel, sektor IT, turystyka, usługi konsumenckie). Pierwsza grupa branż jest bardziej wrażliwa na monopol kontrahentów w łańcuchach dostaw i przechodzenie dostawców na rynki zagraniczne. Jednocześnie dominują tam duże przedsiębiorstwa, z którymi łatwiej współdziałać rządowi. Po przeszłych kryzysach rząd był w stanie zbudować mechanizmy wsparcia dla tych branż.
Drugą grupę reprezentują głównie firmy małe i średnie, które są bardziej wrażliwe na bariery administracyjne i niedobór wykwalifikowanej kadry. To właśnie te branże w 2020 roku najbardziej potrzebowały pomocy, ale w wywiadach wielu respondentów, wychodząc z dotychczasowych doświadczeń, mówiło o „toksyczności pomocy państwa” – kiedy firma otrzymała środki budżetowe, kontrole i sankcje ze strony różnych organów kontrolnych. zaczął się. Najwięcej takich komentarzy nadeszło od przedstawicieli branży IT, którzy bezpośrednio mówili o wzroście liczby spraw karnych przeciwko przedsiębiorcom w 2020 roku.
Efekt COVID-19: jak światowa gospodarka przechodzi pandemię i jaki będzie rok 2021
Niezawodność jest ważniejsza
Generalnie kryzys pokazał, że państwu trudno nadążyć za szybkimi zmianami zachodzącymi w sektorze usług. Łatwiej jest mu radzić sobie z dużymi firmami w tradycyjnych branżach, a nie z nowymi usługami.
Z drugiej strony same firmy nauczyły się z przeszłych kryzysów i nauczyły reagować na nowe. Skoordynowane w poziomie sektory przyspieszyły transformację cyfrową i przyjęcie nowych modeli biznesowych. Jednocześnie zwycięzcami zostały te firmy, które aktywnie opanowały technologie cyfrowe nawet w spokojnych czasach. W sektorach koordynowanych pionowo odpowiedzią na pogarszające się warunki była poprawa niezawodności łańcuchów współpracy, nastawienie na rozwój łańcuchów dostaw i kontrolę kształtowania się cen oraz wprowadzenie technologii cyfrowych w celu obniżenia kosztów. Można powiedzieć, że polityka firm przeszła od zwiększania wydajności do zwiększania niezawodności. Rezultatem będzie najprawdopodobniej słaby wzrost gospodarczy – z większą odpornością na szoki zewnętrzne.
Opinia redakcji może nie pokrywać się ze stanowiskiem autora.