W wielu obszarach kobiety są niedoreprezentowane, nie tylko z powodu uprzedzeń, ale także dlatego, że nawet nie próbują się bronić. Dyskryminacja nie pojawia się na rozmowie kwalifikacyjnej czy na egzaminie – ukształtowała się przez lata w szkołach, a nawet przedszkolach. Oksana Kosachenko, prezes Fundacji Charytatywnej Sistema, wyjaśnia, jak to się dzieje i jak pomóc dzisiejszym dziewczętom stać się jutro bardziej pewnymi siebie 0 akcji
Statystyki opracowane przez ONZ Women pokazują, że kobiety częściej niż mężczyźni tracą pracę i ogólnie mają gorsze warunki na rynku pracy. Na każdego dolara zarabianego przez mężczyznę kobiety zarabiają tylko 77 centów – i jednocześnie wykonują 76% nieodpłatnej pracy na świecie (opieka nad domem i dziećmi). Gdyby praca ta była oceniana finansowo, to w różnych krajach wyniosłaby od 10% do 39% PKB. Dla Rosji jest to szczególnie ważne: w rankingu według wskaźnika luki płci na 2020 rok zajmujemy 81. miejsce.
Niektóre ograniczenia można zlikwidować z mocy prawa – jak np. W przypadku listy zawodów zabronionych, która została zmniejszona z 450 do 100. Ale korzenie problemu są znacznie głębsze. Dyskryminacja nie pojawia się niespodziewanie podczas rozmowy kwalifikacyjnej czy egzaminu uniwersyteckiego – jej fundamenty kładzie się nawet w szkole, a nawet w przedszkolu.
„Nie masz tu wstępu” – „Tak, tu mnie nie wolno”
Stereotypy, że mężczyzna jest żywicielem rodziny i obrońcą, „płcią silniejszą”, a kobieta gospodynią domową i matką, „płcią słabszą”, funkcjonują do dziś, choć w nieco zmodyfikowanej formie. Na przykład według NAFI 71% Rosjan podziela opinię, że głównym celem kobiety jest bycie matką i dobrą gospodynią domową. Tylko 45% kobiet uważa, że kobieta powinna utrzymywać się sama, ale 89% jest przekonanych, że mężczyzna powinien utrzymywać rodzinę.
W efekcie dziewczyna zainteresowana niektórymi „męskimi” zawodami, nawet na etapie poradnictwa zawodowego, spotyka się z negatywnym nastawieniem innych. Nawet jeśli weźmiemy pod uwagę dość postępową i pozornie niezależną od płci branżę IT: jest trzy razy więcej rodziców, którzy są gotowi polecić pracę w tej dziedzinie swoim synom, niż tych, którzy są gotowi udzielić tej samej rady swoim córkom. Innym przykładem jest historia kierowcy wyścigowego Daniki Patrick, która przez całe dzieciństwo słyszała dowcipy za jej plecami. Przyszłość pokazała, że te prognozy były błędne: Patrick startował nawet w kultowym Indy 500 i wspiął się tam na najwyższe stopnie podium, a nawet teraz, gdy trudno jej jeździć samochodami z otwartymi kołami, nadal z powodzeniem rywalizuje. w wyścigach samochodów turystycznych.
Presja ze strony innych i promowane od najmłodszych lat stereotypy powodują, że licealiści, wybierając przyszły zawód, automatycznie wybierają zawody „żeńskie”. Starają się uniknąć przyszłych problemów z zatrudnieniem lub po prostu nie rozważają innych opcji ze względu na swoje doświadczenie życiowe. Spójrzmy na wspomniany powyżej przykład z informatyką nie ze strony rodziców, ale z perspektywy dzieci: tylko 7% dorastających dziewcząt twierdzi, że chciałoby połączyć swoje życie z technologią, podczas gdy wśród chłopców 14% taki wybór.
Na spotkaniu Klubu Kobiet Forbes Martha Lehman, CEO Yva Technologies, podzieliła się spostrzeżeniem: „Pracuję w IT i nigdy nie czułam dyskryminacji, ale kobiet w IT po prostu nie ma! Nie dlatego, że ktoś im przeszkadza, ale ponieważ po prostu nie chodzą na politechniki, nie wybierają dla siebie specjalności informatycznych. Ponieważ słyszą: „Masz 20 lat, czas się ożenić”.
Co więcej, same dziewczęta zaczynają propagować stereotyp, że przeznaczeniem kobiety jest rodzina. Na przykład w Zjednoczonych Emiratach Arabskich 70% wszystkich absolwentów uniwersytetów to kobiety, ale 82,3% ludności czynnej zawodowo to mężczyźni. Po otrzymaniu wykształcenia kobiety wybierają rolę gospodyni domowej, ponieważ społeczeństwo jest do tego przyzwyczajone: 17% Rosjanek podziela pogląd, że kobiety gorzej radzą sobie z rolą przywódczyni.
Cyfry znaczące
Badanie przeprowadzone przez Microsoft w 2018 roku wykazało, że w wieku 11-12 lat dziewczęta interesują się naukami ścisłymi i inżynierią (STEM), ale w wieku 15-16 lat gwałtownie spada wraz z zainteresowaniem przedmiotami sztuk wyzwolonych. Jednak zainteresowanie tym ostatnim szybko się poprawia, ale wiele dziewcząt nie wraca do nauk ścisłych.
Autorzy badania wymieniają czynniki, które przyczyniają się do wzrostu zainteresowania dziewcząt STEM: obecność wzorców do naśladowania, ćwiczenia praktyczne, wsparcie nauczycieli i mentorów, orientacja na aplikacje i równość. Tak więc 59% respondentów przyznało, że czuliby się pewniej w karierze w STEM, gdyby wiedzieli, że mężczyźni i kobiety mają równe szanse. Badanie Girls Scout Research Institute podkreśla również krytyczne znaczenie wsparcia dorosłych dla dziewcząt w STEM.
Spotkanie, współpraca i wymiana doświadczeń między uczennicami i kobietami, które już zbudowały udaną karierę, można uznać za narzędzie podnoszenia takiej świadomości. Taki program jest wdrażany np. W Stanach Zjednoczonych: IDRA Eac-South (oddział IDRA, Intercultural Development Research Association, które opowiada się za równym dostępem do edukacji wysokiej jakości) organizuje projekty, w których studenci komunikują się z mentorami – kobietami , opracowując własną koncepcję STEM.
Inny projekt, FabFems, gromadzi międzynarodową bazę danych kobiet pracownic STEM, „które mogą służyć jako inspirujący wzór do naśladowania dla młodych dziewcząt”. System wyszukiwania pozwala znaleźć kobietę-ekspertkę, która jest gotowa zaoferować taki lub inny rodzaj interakcji (od doradztwa zawodowego po mentoring) w określonej dziedzinie (od informatyki po biofizykę). Ponadto witryna zawiera listę linków do witryn społeczności zawodowych kobiet – „Women in NASA”, „Women in Energy”, „Women in Blockchain” itp.
Podobny projekt jest realizowany w Rosji: strona internetowa She is ekspercka – społeczność kobiet-ekspertek „gotowych do rozpowszechniania wiedzy i dzielenia się swoim doświadczeniem”. Baza zawiera ponad 500 kobiet pracujących w różnych dziedzinach, w tym humanitarnych. Jak wyjaśniają twórcy strony, celem projektu jest zwiększenie widoczności kobiet ekspertek i pomoc w radzeniu sobie z syndromem oszusta.
Szczepionka przeciwko stereotypom płci: jak mentoring dla kobiet działa w Rosji i na świecie
Bezpieczna przestrzeń
Wspomniany już IDRA proponuje zorganizowanie oddzielnych klubów dla uczennic i uczniów, uczących oddzielnie dziewczynki i chłopców. Według Stowarzyszenia dziewczyny często martwią się, że „faceci zawsze starają się rządzić, próbują się popisywać, ale dziewczyny tego nie robią. Chcemy, aby wszyscy byli włączeni w pracę ”. Oddzielna edukacja może pomóc zmniejszyć presję psychologiczną na uczennice.
Inicjatywa już się rozwija – na przykład działa program She Code Connect, pomagając hobbystom wejść do STEM. Były przykłady podobnych projektów w Rosji: możesz sobie przypomnieć kurs „Kodowanie dla dziewczyn” z Moskiewskiej Szkoły Kodowania. Do tej pory takie przedsięwzięcia spotkały się z pewnym sprzeciwem społecznym – Moskiewska Szkoła Kodowania została nawet oskarżona o „tworzenie getta dla dziewcząt”, ale idea stworzenia bezpiecznej przestrzeni, w której uczennice nie będą czuły potrzeby konkurowania studenci płci męskiej wyglądają interesująco i obiecująco.
„Z kobietami jest łatwiej”: zwycięzcy rankingu najbogatszych kobiet, które samodzielnie osiągnęły wynik w rankingu Forbes Woman Club.
Wspieranie bliskich
Podstawy stereotypów dotyczących płci można położyć na długo przed rozpoczęciem szkoły. Badanie przeprowadzone przez New York University wykazało, że w wieku sześciu lat dziewczęta częściej uważają się za mniej inteligentne niż chłopcy. Autorzy badania zauważają, że może to coś zmienić, promując ideę Carol Dweck ze Stanford: „Sukces nie zależy od wrodzonych zdolności, ale od ciężkiej pracy w czasie”. Zadaniem zarówno wychowawców, jak i rodziców jest przekazanie dziecku istoty tego pomysłu.
Nawiasem mówiąc, wsparcie ze strony rodziców Techbridge Girls (organizacja specjalizująca się we wspieraniu dziewcząt STEM) przywiązuje kluczowe znaczenie do. Jej założycielka, dr Linda Kekelis, zachęca rodziców i wychowawców do uważnego monitorowania tego, czego dziewczęta uczą się z mediów i kultury głównego nurtu, zwracając ich uwagę na pozytywne wzorce do naśladowania oraz do zapewniania dziewczętom moralnego i zawodowego wsparcia w ich zainteresowaniach.
Łącząc opisane narzędzia i wprowadzając je do rosyjskiej praktyki, możemy zmienić sytuację dotyczącą nierówności płci w środowisku zawodowym.