Fot. Getty Images
Stan rynków finansowych i dynamika gospodarki światowej stały się zbyt zależeć od publicznych oświadczeń i działań głównych polityków. Taka sytuacja stwarza zagrożenie dla pieniędzy prywatnych inwestorów, jak i dla stabilności gospodarczej na świecie
Gospodarka światowa zakończyła 2018 roku w bardzo dobrej formie: wskaźniki łącznego PKB rósł w szybkim tempie i na koniec roku może osiągnąć poziom 3,3%, bezrobocie w krajach G7 blisko do historycznych upadki i w perspektywie może spaść poniżej 4,7%. Udział inwestycji w strukturze kluczowych gospodarek zwiększa się — na przykład w stanach ZJEDNOCZONYCH wskaźnik ten na podstawie wyników trzeciego kwartału ubiegłego roku wyniosła 21,5%. Wzrost inwestycji pobudzić popyt na towary, co korzystnie odbija się na stanie “surowców gospodarek, takich jak Rosja, Brazylia i Australia.
Konsumpcyjne w krajach rozwiniętych zwiększa też, i choć jej dynamika do końca 2018 roku zaczęła zwalniać, wskaźniki wciąż znacznie powyżej średniej w ciągu ostatnich 15 lat. Małe bezrobocie zmusza firmy do konkurowania o zasoby siły roboczej, a to prowadzi do wzrostu płac i, odpowiednio, stymuluje wzrost dochodów ludności.
W tym samym czasie “boomu” konsumpcji pozytywnie wpływa na zakresie handlu światowego, co popycha zysków firm do góry. W ciągu ostatnich 2 lat tempo wzrostu zysków przedsiębiorstw w USA wyszedł na dwucyfrowy poziom, a w niektórych sektorach gospodarki, np. w procesie technologicznym, wskaźniki zysku rocznie wznoszą się na 30%. Podobna sytuacja występuje w kluczowych krajach Europy.
Ładny kształt światowej gospodarki — w dużej mierze zasługa tej polityki gospodarczej, którą przeprowadzali monetarne i fiskalne władzy w krajach zachodnich w посткризисный okres. Od czasów globalnego kryzysu finansowego w 2008 regulatory nauczyli się dość efektywnie korzystać z metod stymulowania monetarnego i z ich pomocą uciąć większość ostrych problemów.
Niestety, uwagi do poszczególnych “witalne punkty” było niewystarczające: część problemów były zawieszone, a nie rozwiązane. Jeden z przykładów — to ekonomiczny kryzys we Włoszech, разразившийся latem 2018 roku. On, w rzeczywistości, jest echo nierozwiązanych problemów zadłużenia w strefie euro, powstałych w посткризисный okres. Ale te kieszenie niestabilności trudem mogą stać się przyczyną nowej recesji w gospodarce światowej.
Znacznie większy strach powoduje coraz większy wpływ czynnika geopolitycznego. Jeśli sporządzić listę “opowieści grozy”, które w teorii mogłyby spowodować światową gospodarkę w stan recesji w ciągu najbliższych dwóch lat, to na pierwsze miejsce, na pewno warto postawić nieprzewidywalne działania znanych polityków. Nawet banki centralne, które muszą pozostać całkowicie niezależne, czują presję tych lub innych sił politycznych. Prezydent USA Donald Trump nie tylko pozwala sobie komentować działania FED (co nigdy wcześniej się nie zdarzało), ale już otwarcie wskazuje na to, jak powinien działać regulator.
Polityka stała się decydującym czynnikiem w handlu światowym. Wzrost protekcjonizmu, усилившийся wraz z nadejściem Trumpa do władzy w 2016 roku, do obecnej chwili przeszedł w otwartą fazę “wojen handlowych” z Chinami, przy czym ich rozmiary są imponujące: na dzisiaj już połowa obrotu handlowego USA i Chin obciążone dodatkowymi tempami. Teraz ekonomiści i uczestnicy rynków finansowych poważnie rozważają scenariusz, w którym cały obroty handlowe między dwoma krajami (a to jest około 650 dolarów mld euro rocznie) będzie podlegał cła. Zbyt pochopna stosowanie protekcjonizmu w takiej skali naprawdę jest w stanie wyrządzić spore szkody w handlu światowym i wpakować gospodarkę w recesję.
Sankcje — jeszcze jeden jaskrawy przykład wykorzystania instrumentów ekonomicznych w celu osiągnięcia celów politycznych. Przy czym w kontekście gospodarki санкционные środki — to zawsze обоюдовредная sytuacja: cierpi ten, kto wprowadza sankcje, i ten, przeciwko komu są one stosowane. Geografia sankcji w 2018 roku znacznie się zwiększyła: tam, oprócz Rosji, już weszli, Turcja, Chiny i ryzykuje wejść Indie. Należy zauważyć, że nawet kraje europejskie nie są ubezpieczone przed dostaniem się w te lub inne listy. I choć natychmiastowy efekt санкционной polityki na gospodarkę światową nie tak znaczny, jak na przykład od “wojen handlowych”, na dłuższym odcinku czasu środki ograniczające tworzą podstawę dla większych problemów.
Polityka sankcji podważa zaufanie do aktualnej struktury światowego systemu finansowego. Gdy każdy gospodarczy agent może dostać się do listy sankcyjne i być odłączonym od zaplecza finansowego, większość firm ma pragnienie, aby zdywersyfikować ryzyko i znaleźć alternatywne sposoby obliczeń. Właśnie dlatego coraz częściej brzmią rozmowy o tym, że światowej gospodarce potrzebne są alternatywne amerykańskiego dolara waluty do prowadzenia działalności gospodarczej i że należy rozwijać niezależne od USA instytucje. Chociaż muszę powiedzieć, że w dzisiejszych czasach nawet znaczne zmniejszenie objętości rozliczeń dolarowych i tłumaczenie ich na inną walutę wyglądają mało prawdopodobne w dającej się przewidzieć przyszłości — zbyt wiele do tego trzeba wykorzystać zasoby, których gospodarki nie. Ale ruch w tę stronę zdecydowanie będzie bardziej intensywny.
Najbardziej znaczący negatywny wpływ wzrostu wpływu polityki na gospodarkę — to zmniejszenie przewidywalności najnowszej. Gdy ekonomiczne agenci nie mogą przewidzieć przyszłość i budować modele finansowe, wolą nie robić inwestycji. Są one o wiele bardziej konserwatywna niż pasują do podziału zysków, przekierowanie przepływy pieniężne w najbardziej konserwatywnych ochronne, narzędzia. Zapisz ten impuls, który otrzymała światowa gospodarka w ciągu ostatnich trzech lat, bez zmniejszenia ryzyka politycznego, będzie praktycznie niemożliwe. Dlatego ryzyko recesji gospodarki światowej w ciągu najbliższych pięciu lat bezpośrednio zależy od tego, czy teraz politycy porozumienia w kluczowych kwestiach, czy nie. A do tego czasu rynki finansowe będą żyć w warunkach dużej zmienności i wrażliwości na stres.