Zdjęcia Michała Menzel / TASS
Jak ustawa o społecznej przedsiębiorczości pomoże państwu zaoszczędzić miliardy rubli
Społeczność przedsiębiorców czeka podejmowania profil projektu ustawy opracowanego przez ministerstwo Rozwoju gospodarczego, możliwości rozszerzenia swojej działalności i uzyskać korzyści. Ustawa ma być uchwalona, ale to jest “to” lekko nudny. Na dniach Władimir Putin, przemawiając na dorocznym forum “Opora Rosji”, przypomniał parlamentarzystom o tym, że jeszcze w lipcu polecił im wziąć go w trybie przyspieszonym. “Kończy się w 2018 roku, a i dwukropków”, — stwierdził prezydent i zażądał, aby go wykonać zlecenie do końca grudnia.
Nie sądzę, że tym razem powodem zwłoki — biurokratyczne biurokracji. Parlamentarzyści nie śpią, prace nad ustawą trwają, tylko tym razem chodzi o bardzo skomplikowanym zjawisku, które jest zmuszane do ramki suchych prawnych sformułowań niezwykle trudne. Posłów w tym sensie nie do pozazdroszczenia.
Biorąc ustawa o społecznej przedsiębiorczości, bardzo ważne jest, aby nie wbić wzrok i przyjąć ustawę o społecznej przedsiębiorczości, a nie o czymś innym. Nawet ekonomiści nie zawsze dokładnie sformułować, co to jest. Mylą naszych podopiecznych, np. z ORGANIZACJI pozarządowych. Myślę, że warto jeszcze raz przypomnieć, że społeczna — nie na cele charytatywne. To najbardziej, że nie jest działalność komercyjna, która przede wszystkim musi być skuteczna, przynosić zysk i pracować dla wszystkich prawa współczesnego biznesu. Ale oprócz zysków społeczny przedsiębiorca produkuje jeszcze i sama społeczne korzyści. Jego misja — rozwiązywać problemy społeczne biznesowych metodami. Jak to robią, na przykład, Natalia Гаспарян i Maria Bednarz z Sankt Petersburga, którzy założyli specjalistyczne firmy turystyczne dla osób niepełnosprawnych. Lub Sergey Nikolaenko z Krasnojarska, który nauczył się nie gorzej niemców produkować nowoczesne twarzowe protezy i tym samym dał normalne życie setek ludzi, którzy zakwalifikowali się straszne zniekształcenia. Lub архангельская firma “Liść”, która znalazła niesamowitą niszę — produkcja odzieży dla wcześniaków. Okazuje się, że to jest prawdziwy problem, który do tej pory nikt tego nie zauważył. Tylko w naszej orbicie ponad 200 takich projektów, którym służymy wiedzą i беспроцентными kredytami.
Jeszcze jeden skrót, który nie ma do społecznego przedsiębiorczości nic wspólnego — CSR. Społeczna odpowiedzialność biznesu. Tak, teraz prawie wszystkie duże firmy wydzielają część swojego zysku na dobre uczynki, i to jest wspaniałe. Ale sam model, według której działa przedsiębiorca społeczny, jest zasadniczo inna. Nikt nie daje pieniędzy dla rozwiązania problemów społecznych, postanawia ich samym swoim istnieniem. To nie rekin, która w razie konieczności dzielona jest częścią wydobycia, a raczej delfin — też drapieżnik, ale z wrodzonymi umiejętnościami altruizmu. Nie przypadkiem książka o naszych bohaterach, która niedawno ukazała się w wydawnictwie “Mann, Iwanow i Ferber”, tak nazywa się — “Delfiny kapitalizmu”
W obronie posłów mogłabym wspomnieć jeszcze i o tym, że na świecie wcale nie jest tak wiele krajów, gdzie jest ustawa o społecznej przedsiębiorczości. I gdzie istnieje samo zjawisko, które to reguluje. Można policzyć takie kraje na palcach dwóch rąk. To, że Rosja weszła do ich liczby — to już dobra wiadomość.
Najbardziej zaawansowany doświadczenia pokazują dwa kraje — wielka Brytania i korea Południowa. Przy czym podejście do społecznej przedsiębiorczości u nich jest zupełnie inny, ale równie skuteczny. W Anglii jest szczególna forma prawna — CIC (Community Interest Company), czyli firma, działająca w interesie lokalnej społeczności. Stan ten przewiduje zarówno zwolnień, jak i ograniczenia, które czynią go bezużytecznym dla tych, którzy chcieliby мимикрировать pod CIC dla uchylania się od opodatkowania. Partnerstwo publiczno-prywatne z takimi firmami odbywa się poprzez narzędzie społecznych obligacji (Social Impact Bonds). Pod ten lub inny projekt społeczny państwo produkuje papiery wartościowe, które kupują inwestorzy, finansując w ten sposób CIC. A by pracowali efektywnie, rentowność tych obligacji jest przywiązany do wyniku projektu — tym samym władze robią “bezpłatne inspektorami” nad społecznymi przedsiębiorcami ich własnych inwestorów. Tylko w wielkiej Brytanii 80 000 takich przedsiębiorstw. Jeśli ekstrapolować tę cyfrę na skali Rosji, to u nas powinno ich być około 200 000. Załóżmy, że każdy średnio będzie przynajmniej 10 pracowników. To 2 mln miejsc pracy! I to nie byle gdzie, a w buszu, gdzie państwa i poważnego biznesu dotrzeć najtrudniej.
Ale nasi ustawodawcy nastawiają się raczej na doświadczenie Korei Południowej. Tam do opracowania podobnego prawa podchodzić maksymalnie szeroko i wnikliwie, pod warunkiem właściwie wszystkie możliwości działania państwa z przedsiębiorcami społecznymi. To wsparcie finansowe (wydanie беспроцентных kredytów), i wyraźnie zbudowany system szkolenia i bezpłatne doradztwo, a co najważniejsze — promocja, promocja towarów i usług, które produkują i dostarczają przedsiębiorców społecznych. Jest to bardzo poprawny, podejście systemowe, do którego, oczywiście, potrzebny jest szczegółowy prawo. W Korei Południowej udało się go opracować i przyjąć. Czy w Rosji?
Efekt będzie widoczny od razu, ale jestem pewna, że stopniowo taka ustawa zmieni życie nie tylko samych przedsiębiorców, ale i wszystkich obywateli Rosji. A zmieni się na lepsze.
Co się stanie raz? Ministerstwo rozwoju gospodarczego nie trzeba będzie co roku tworzyć nowe rozkazy dotyczące działalności przedsiębiorstw społecznych, jak to się dzieje teraz. Nowa ustawa (a raczej — poprawki do starej ustawy “O małym i średnim biznesie”) rozwiąże ręce władz regionalnych i pozwoli im kształtować środki wsparcia społecznego działalności gospodarczej z uwzględnieniem specyfiki, które w ich regionie istnieje. Teraz lokalne władze, które chcą być aktywne w tej dziedzinie, trzeba samemu tworzyć rachunki — przy tym wiele boją się zrobić coś nie tak.
Ustawa odpali i samych przedsiębiorców społecznych, z których wielu jeszcze nawet nie zdają sobie sprawy się jako takie. Po tym, jak samo pojęcie znajdzie kompletny formularz, przedstawiciele biznesu będą mogli znacznie szybciej zorientować się w tym, co to jest rynek usług socjalnych, jak to działa, jaka jest w nim rola państwa, a jaka część tego rynku jest gotowe oddać sektora prywatnego. Na przykład, władze regionu mówią: “Opieka nad ludźmi starszymi jesteśmy gotowi przekazać firmie. Z naszej strony — подушевая płatność oraz odpowiednich do tego usług na takim czymś taryf, które zapewniamy na najbliższe pięć lat”. Mając te informacje, inwestor zdaje sobie sprawę, że inwestycja w przedsiębiorstwo społeczne zapewni mu jak najmniej, stabilność — bo przez długi czas państwo będzie w stałej cenie kupować u niego określony zakres usług. Ale i dla państwa jest to korzystne, bo teraz mu nie trzeba inwestować w budowę domów opieki – da zewnętrzny inwestor. A jednocześnie teraz u władz przestanie boleć głowa o jakości usług, efektywności wydatków i korupcji. Przecież biznes sam się kraść na pewno nie będzie. I trzymać w czarnym ciele biednych staruszek też nie ma sensu: w sąsiadujących z nimi oddziałach na tych samych warunkach będą mieszkać staruszki nie państwowe, a komercyjne, za które płacą krewni. Ten fakt gwarantuje wysoką jakość usług i dla tych, i dla innych.
Właśnie według tego schematu już działają, na przykład, władze Ugra, rozwiązując u siebie w regionie prawdziwego problemu przedszkoli. Ale na razie jest to raczej przyjemny wyjątek, który może stać się regułą. I im więcej będzie takich udanych przypadków, tym szybciej przyjdzie świadomość, że społeczna przedsiębiorczość to nie tylko dobre i piękne, ale i bardzo przydatne. I dla ludzi, i dla finansów państwa. Może dlatego, że prezydent tak trwałe?
redakcja poleca
Wspólna sprawa: co powstrzymuje rozwój społeczny biznes w Rosji
Misja możliwych: jak zatrudnić ludzi z kalectwami