Fot. Getty Images
Czy naprawdę rakietowo-dynamiczny schemat używana amerykańskim miliarderem, urodziła się w naszym kraju?
Zastępca szefa ЦНИИмаш “Roskosmosu” Aleksander Miedwiediew na początku ubiegłego tygodnia wystąpił z pięknym stwierdzeniem: “Wszystkie te rakietowo-dynamiczne, spadochroniarza schematu, w rzeczywistości, rodziły się u nas w kraju, a potem amerykanie to wszystko pomyślnie wdrożony. To, że wykorzystał Musk (szef Tesla i założyciel Space-X Elon Musk. — Forbes), to było wiele lat temu rozpatrzony i poproszony naszymi rosyjskimi naukowcami, inżynierami i konstruktorami”. Ma rację czy konstruktor i nie перегибает czy kij? Czym właściwie jest spowodowane takie oświadczenie?
Powiedzmy szczerze, oświadczenie Miedwiediewa bardzo nietypowe. Po pierwsze, rakiet Maska teraz nie ma żadnej działającej spadochronem schematu — sadzi się je za pomocą silników rakietowych, “зависая” nad startowego zabaw i powoli schodząc na nią (rocket-dynamiczny schemat). Tak, on próbuje użyć spadochrony przy ratowaniu łatwego mózgu osób Falcon 9, ale na razie sukcesów — owiewka nie można złapać улавливающей siecią.
Wydaje się, że Miedwiediew miał na myśli właśnie rakietowo-dynamiczny schemat, którą wykorzystują rakiety Maska. To naprawdę najważniejszy składnik technologii SpaceX — pozwala umieścić rakietę bez lekkiego uderzenia, nieuniknione przy ratowaniu na spadochronie. Dlatego spadają na spadochronach wielokrotnego użytku rakiety na razie istnieją tylko na papierze, a pierwsze stopnie rakiet SpaceX — wielokrotnego użytku w rzeczywistości.
Kto wymyślił usiąść na ogon?
Historia ludzkości idzie daleko nie liniowo, więc wiele z tego, co nam się wydaje najnowszej pomysł, faktycznie wymyślili bardzo, bardzo dawno temu. Lucian Самосатский w II wieku naszej ery napisał “Prawdziwą historię”, w której opisał kosmiczną wojnę między dwoma obcych władców, przy czym ta wojna toczy się o prawo do kolonizacji Wenus. Wypracowanie wspomina tworzenie sztucznej atmosfery na колонизируемом ciele niebieskim (dziś to się nazywa “терраформирование”), analogi roboty, podróże kosmiczne, gaz powietrze, teleskopu i wiele innych “nowoczesnych” pomysły.
Podobna historia wyszła z rukolą i dynamicznym schematem. Już najstarszy zachowany japoński opowiadanie “Opowieść o ojcu Такэтори” wspomina o mieszkańcach Księżyca, забиравших z Ziemi swoją księżniczkę za pomocą “unieśli”: “Niebo szybko pociemniało, aż chmura nie opadł na wysokość trzech metrów od ziemi. W środku chmury stała latający rydwan”. To, jak stare japońskie ilustratorów pokazywali zejście unieśli, coś uparcie przypomina, prawda? I to pomimo faktu, że opowieść nie jest młodszy od X wieku naszej ery.
No a w pierwszej połowie XX wieku pasowanie na ogon na własnych silnikach w ogóle była dominującym sposobem lądowania rakiet w całej science fiction. Komiksy i opowiadania o Bucka Rogersa wychodzili z 1920 — do tego, jak każdy rosyjski inżynier zaproponował sadzić rakietę na ogon na silnikach.
Kto pierwszy?
Po raz pierwszy rakietowe silniki używane do pionowego lądowania w 1961 roku. Zresztą, leżał tak nie rakietę, a człowieka, który używał do lotu jetpack Bell Rocket Belt.
Dla rakiet takie schematy z 1960 roku szczegółowo прорабатывал amerykański konstruktor Philip Bono, który pracował na Douglas Aircraft (po fuzji — McDonnell Douglas). Wśród tych opracowań łatwo dowiedzieć się pomysły, które dziś rusza się Musk. Weźmy Rombus — nośnik, startujący i садящийся pionowo. A na morskiej platformie, dokładnie tak samo, jak dziś to sprawia, że Falcon 9. U Rombus, tak samo jak i u rakiet Maska, był nie jeden silnik, a raz wiele (36), — jest to cecha, bez której roślin rakietę na ogon nierealne, bo drążek jednego dużego silnika rakietowego jest zbyt duża do miękkiego lądowania.
Na bazie Rombus został opracowany szereg projektów, na przykład, interkontynentalnego przewoźnika, zdolnego wysadzić desant z 1200 amerykańskich żołnierzy w dowolnym miejscu na świecie przez czterdzieści minut po otrzymaniu rozkazu, dobra lot desantu w kosmosie w czasie wykluczał przechwycenie przeciwnika. Opcja Hyperion był mniejszy i zaadaptowany do celów pokojowych — przewóz pasażerów w dowolne miejsce na Ziemi w ciągu 45 minut. Nic nie przypomina? Zgadza się, jest to koncepcja BFR, niedawno zawarte Маском. Tylko tutaj Rombus myśli ponad pół wieku temu.
Niestety, Bono nie ma szczęścia: do księżyca wyścigu wybrali mniej ambitne projekty jednorazowe rakiety. No a koncepcja promu wymagała mniejszych pierwotnych inwestycji. Dlatego amerykańskie państwo postawiło na nich, jeszcze nie wiedząc, że jest to najbardziej nieudana kiedykolwiek istniał schematów nośników wielokrotnego użytku, która wrzuci więcej kosmonautów, niż wszystkie inne kraje świata stracił przez cały okres eksploracji kosmosu.
Co ważne, projekty Bono naprawdę mogli dać loty tańsze jednorazowych rakiet. Tak samo, jak i u Maska, jego nośniki padały, gasząc energię swojego upadku rakietowymi silnikami, a nie tarcie o atmosferę, jak transport. To znacznie zmniejszało by termiczne obciążenia obudowa nośnika i pozwalało obejść się bez drogich przeglądów, межполетных remontów i również недешевой ceramicznych osłon wahadłowców kosmicznych.
Ponadto, już po śmierci Bono pierwsza rakieta (prototyp zmniejszonych rozmiarach, McDonnell Douglas DC-X), który ma zdolność do pionowego lądowania, przeprowadziła ją w praktyce w 1993 roku — i stało się to w USA.
Należy zauważyć, że rosyjski projekt “Korona”, przedstawiony publiczności już w XXI wieku, jest bardzo podobny do McDonnell Douglas DC-X — i nie tylko w tym, że musi usiąść na ogon, ale i zewnętrznie.
Powiedzmy wprost: Bono nie był sam. Projekty NEXUS z 1960 i wiele innych również zostały stworzone w stanach ZJEDNOCZONYCH i też przewiduje lądowanie nośnika na ogon.
Co było w ZSRR?
W naszym kraju w tym czasie takie nośniki nie zamierza. Przyczyną było to, że nasi projektanci byli mocno zajęci na jednorazowych rakiet, a po śmierci Królowej i dla tego zadania stało się nieco brakowało.
Pierwsze lądowanie sztucznego urządzenia na ogon, bez względu na to, odbyła się właśnie na radzieckiej techniki — tak usiadł krajowy lander, pierwszy w historii delikatnie опустившийся na Księżyc w latach 1960-tych. A mimo to trudno nazwać jakiś прорывной pomysłem. Na Księżycu nie ma atmosfery, spadochron bezużyteczny. Nie ma w ogóle żadnej możliwości lądowania tam oprócz rakiet i dynamicznego. Dokładnie tak samo siadał i amerykański moduł księżycowy. Jeśli weźmiemy to udane lądowanie w atmosferze, gdzie siadać na ogon trudniejsze, niż na Księżycu (przeszkadza wiatr), to znów jako pierwsi osiągnęli to właśnie amerykanie — pierwszego w historii udanego lądowania na Marsie.
Najbardziej zbliżone do “Ромбусам” radziecki przedsięwzięcie — to statek kosmiczny “Zorza” (1980), wymiana “Europejskiej”, która wsiadała bez spadochronów, na silnikach rakietowych i dzięki temu może być wielokrotnego użytku. Niestety, upadek ZSRR zatrzymał rozwój projektu na papierze etapie.
Dlaczego Aleksander Miedwiediew powiedział?
Dlaczego zawsze schludny Miedwiediew pozwolił sobie na dość oczywisty sposób zniekształcać fakty — ignoruj to, że lądowanie rakiety na ogon po raz pierwszy oferowane z dala od rosyjskich wybrzeży? I dlaczego on dopisał Maskę przede realizację lądowania rakiety na ogon — bo, jak widzimy, to było robione wiele lat przed tym, jak Musk w ogóle pomyślał o kosmicznym biznesie?
Przyczyny tego są proste i dla naszego kraju są źli. Musk nas bardzo, bardzo mocno napiera na statku rynku. Dlatego u pracowników naszej branży kosmicznej na niego dość intuicyjny ząb, który zawsze będzie tylko rosnąć. I można je zrozumieć. Ten sam Miedwiediew w dzienniku ЦНИИмаш “Astronautyka i fizyka jądrowa” latem tego roku pisałem, że cena ciężkiej rakiety “Proton-M” z powodu zmniejszenia objętości jej produkcji wzrośnie o 2,5 razy. Dlaczego drastycznie zmniejszyła się produkcja “Protony” — nie jest tajemnicą: oddali swój udział w rynku komercyjnych startów Falcon 9. Oczywiste jest, że bez masowej produkcji cena pocisków rośnie, a wzrost tej ceny w końcu płaci za to państwo rosyjskie.
Oto i Miedwiediew nie mógł się powstrzymać od tego, aby, jak to przedstawił, “поязвить” w odniesieniu do Maska, oskarżając go pożyczkowe pomysłów krajowych projektantów. Powstaje tylko jedno pytanie: czy to pomoże jego “поязвить” w prawdziwej walce konkurencyjnej ze SpaceX?
redakcja poleca
Po prostu kosmos: dlaczego Jeff Bezos wydaje miliardy dolarów na rakiety